ریاض المسائل (کتاب)
کتاب «ریاض المسائل فی بیان الاحکام بالدلائل» یا «ریاض المسائل و حیاض الدلائل»، اثر فقهی مشهور سید على طباطبایى (۱۲۳۱-۱۱۶۱ ق) می‌باشد. این اثر مهم، شرح «مختصر النافع» تألیف محقق اول (م، ۶۷۶ ق) است. نوشتن آن در سال ۱۱۹۲ هـ.ق به اتمام رسیده است.
| نویسنده | سید علی طباطبایی |
| موضوع | فقه شیعه |
| زبان | عربی |
| تعداد جلد | ۲ |
|
| |
محتوای کتاب
«ریاض المسائل» یک دوره کامل فقه استدلالی از باب طهارت تا باب دیات در دو مجلد می‌باشد، که حاوی نظرات بزرگان فقه، مثل شیخ کلینی، شیخ طوسی، شیخ صدوق، علامه حلی، شهید اول، شهید ثانی، طبرسی، راوندی، فاضل مقداد، فخرالمحققین، مقدس اردبیلی و دیگر بزرگان است.
شیوه ورود و خروج صاحب ریاض در مسائل فقهی در این کتاب بدین صورت است که ابتدا، با طرح مسئله فقهی و تبیین مفهوم موضوع آن به ذکر نظرات مختلف و ادله آنان می‌پردازد و با بیانی شیوا و در عین حال، مستدل و متقن به نقد آنان می‌پردازد و سپس برای اثبات فتوای خود، به ادله شرعی استناد می‌کند. ترتیب منطقی نظرات و ادله و نقد آن‌ها طوری است که خواننده در مطالعه آن احساس خستگی نمی‌کند. به همین جهت، این کتاب طی سال‌ها یکی از کتب درسی حوزه‌های علمیه بوده و هم‌اکنون نیز یکی از کتاب‌های مرجع و مورد تحقیق فضلا و فقها است.
سید على طباطبایى به پیروى از مختصر النافع مباحث کتاب را در چهار قسمت عبادات، عقود، ایقاعات و احکام بیان نموده است. جلد اول تا چهارم قسمت عبادات را در بردارد. از جلد پنجم تا اواسط جلد هفتم یعنى آخر بحث نکاح، قسمت عقود و از بحث طلاق در جلد هفتم تا صفحۀ ۱۲۱ جلد هشتم بحث ایقاعات مى‌باشد. و از صفحۀ ۱۲۱ جلد هشتم یعنى کتاب صید و ذباحه تا آخر جلد دهم مباحث احکام مى‌باشد.
ریاض در نظر عالمان
- میرزا محمدعلی مدرس در وصف این کتاب می‌گوید: «این کتاب ریاض المسائل در غایت جودت و متانت و به طور اختصار، حاوی اکثر اقوال و ادله فقهیه با عبارات فصیحه و مسجّعه بوده و مرجع استفاده اکابر و فحول، و این کتاب، شرح «مختصر النافع» محقق حلی است و بارها در ایران چاپ شده و معروف به "شرح کبیر" است».
- نویسنده منتهی المقال در توصیف «ریاض المسائل» چنین می‌نویسد: «ریاض المسائل کتابی است در نهایت نیکویی، که مثل آن سابقه نداشته است. هر آنچه از ادله و نظرات به ایشان رسیده در آن کتاب ذکر کرده است، به طوری که انجام آن بر غیر ایشان، مشکل، بلکه محال می‌باشد».
- صاحب الذریعه هم می گوید: شرح مزجى دقیق متین متداول بین الفضلاء، و قیل إنّه ملحض المهذب البارع و الروضة البهیة و الحدائق الناظرة، و قیل بل الأخیرین و کشف اللثام و شرح المفاتیح الفیضیة للوحید البهبهانی.
- و در أعیان الشیعه آمده است: له شرحان معروفان على النافع کبیر موسوم بریاض المسائل و صغیر و هما فی أصول المسائل الفقهیة أحسن الکتب الموجودة فی مسائل عدیدة.
منابع
- تلخیص از مجموعه گلشن ابرار، جلد ۳، زندگی نامه "سید علی طباطبائی" از علی کرجی.
- سید علی طباطبایی معروف به صاحب ریاض بانک اطلاعات رجال.
- ویکی نور.